માતૃવંદના

માં વિશે તમારું શું માનવું છે?

આ પ્રશ્ન અમે ઘણાં મિત્રોએ સાથે મળીને વિચારી જોયો. તેના જવાબો કાંઇક આમ હતાં.

મમતાનું મૂર્તીમંત સ્વરૂપ એટલે માતા,
માતા’ એ એક ઇશ્વરી શક્તિ છે, કે જે કોઇપણ સારી કે વિપરીત પરિસ્થિતિમાં પ્રત્યક્ષપણે આપણી સાથે રહે છે.
માં વગર અસ્તિત્વ શક્ય નથી. આજે સમાજમાં કોઇ એવું પ્રાણી નથી કે જેની ‘માં’ ન હોય, માટે તે પ્રભુ દ્વારા અપાયેલી અનન્ય અને અમૂલ્ય ભેટ છે.
નિસ્વાર્થ સ્નેહ અને લાગણીની અનરાધાર વર્ષા એટલે માં
માણસ ગમે તેટલો મોટો થઇ જાય, માં માટે એ કાયમ નાનકડું બાળક જ રહે છે. માં જેટલા અધિકારથી કોઇ બોલાવી શકે?

પણ આ બધા જવાબો ઉપર સૌ એક વાત પર સહમત થયા, અને એ કે “માં’ ની કોઇ વ્યાખ્યા ન હોઇ શકે. અને ખરેખર એ વાત સો ટકા સાચી છે. વ્યાખ્યા કરવા માટે પણ તેને અમુક વિશેષણો લગાડવા પડે, કોઇકની સાથે સરખામણી કરવી પડે. પણ માં ની સરખામણી કોની સાથે કરશો?

કોઇપણ યુગ કે સંસ્કૃતિની માતામાં, આજે પણ, પોતાના સંતાન પ્રત્યે માં સ્નેહ કે વાત્સલ્યમાં કોઇપણ આધુનિકતાનું પડ ચડ્યુ નથી. તેના કારણે જ માંનો સંબંધ આજે પણ એવો જ છે જેવો વિશ્વના પ્રથમ માં – સંતાન વચ્ચે હશે, એટલે કદાચ આ સંબંધની મહત્તા બીજા કોઇ પણ સંબંધ કરતા વધુ જ રહેવાની.

આપણી પાસે જે હોય તેની મહત્તા આપણે સરળતાથી સમજી શક્તા નથી. પણ જેની પાસે માં નથી તેને જોઇએ તો કદાચ એ અહેસાસ થાય કે ‘માતા’ વિનાના જીવનમાં અધૂરપ અને એકલતા ઝળક્યા કરતી હશે.

માતા કદી નિર્દય કે ક્રૂર હોતી નથી, સમાજના ડરથી કે “નામ” ને ખાતર ક્યારેક એમ થાય કે માતાને પોતાના સંતાનના જન્મ સાથે તેનાથી અલગ થવું પડે, પણ એ ચોક્કસ છે કે આવા સંજોગો છતાં, તેનું મન આમ કરવા ક્યારેય તૈયાર હોતું નથી. તે પણ ચોક્ક્સ પશ્ચાતાપના આંસુ જીવનભર વહાવ્યા કરતી હશે કારણકે ઇશ્વરની આ સૌથી મહાન ભેટને તે કદી પોતાના મનથી અલગ કરી શક્તી નથી.

માતાના બાળક પ્રત્યેના સ્નેહ અને તેની અપાર મમતા વિશે આપણે સૌ જાણીએ છીએ, પણ હવે વાત એ છે કે આપણે તેના પ્રત્યે કેટલી વફાદારી અને સન્માન જાળવીએ છીએ. ઘણી વખત જોવાયું છે કે પુત્રના લગ્ન પછી આ સંબંધ પ્રત્યેના વલણમાં બદલાવ આવે છે. આજના ઘણા યુવાનો પોતાની માતાની બે મિત્રો વચ્ચે ઓળખાણ કરાવતા ખચકાય છે, હોઇ શકે કે માતા અભણ હોય, પણ એ માતા છે, આપણું જીવન, આપણી કારકીર્દી અને આપણો અભ્યાસ બધું તેને જ આભારી છે. શું આપણે માતાના આપણા પરના હજારો ઉપકારના બદલામાં આ સંકોચ ત્યાગી ન શકીએ? આપણે નાના હતા ત્યારે આપણી દરેક જીદ, માંગણી પૂરી કરનાર દ્વારા ઘડપણમાં બોલાયેલ સામાન્ય કટુવચન આપણે સહન ન કરી શકીએ? આપણી આંગળી પકડી ચાલતા શીખવનાર, જીવનમાર્ગ પર દરેક નાનામાં નાના વિઘ્નોથી બચાવનારની લાકડી આપણે શા માટે ન થઇ શકીએ?

આ પ્રશ્નોના જવાબ જો આપણે હકારમાં આપી શકીએ તો એ આપણી સાચી માતૃવંદના બની રહેશે.